ตรวจบ้านหลังน้ำท่วม วิธีทำความสะอาด และเช็กสภาพบ้านก่อนกลับเข้าอยู่

หน่วยงานด้านสาธารณสุขของไทย เช่น กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข แนะนำการฟื้นฟูบ้านหลังน้ำลดโดยเน้นการ “รื้อ ล้าง และกำจัดเชื้อรา” อย่างเป็นระบบ เพื่อให้ที่อยู่อาศัยสะอาดและปลอดภัยตามหลักสุขาภิบาล

ขั้นตอนที่ 1 รื้อ

• เก็บกวาดเศษขยะ โคลน ดิน และสิ่งปฏิกูลออกจากพื้น
• แยกของที่ “ต้องทิ้ง” กับ “อาจฟื้นฟูได้”
  • ต้องทิ้ง – ฟูกที่นอน หมอน ของเล่นเด็ก เฟอร์นิเจอร์ที่อมน้ำและมีเชื้อราขึ้นมาก หรือวัสดุที่เป็นผ้า/ฟองน้ำและชุ่มน้ำท่วมทั่ว
  • อาจฟื้นฟูได้ – เฟอร์นิเจอร์ไม้เนื้อแข็ง เหล็ก สแตนเลส เครื่องเรือนที่สามารถล้างและตากแดดจนแห้งสนิท

WHO แนะนำให้ทิ้งอาหารและสิ่งของที่สัมผัสน้ำท่วมโดยตรง รวมถึงของที่ไม่สามารถล้างทำความสะอาดด้วยน้ำและน้ำยาฆ่าเชื้อได้ เพราะมีความเสี่ยงต่อเชื้อโรคสูง

ขั้นตอนที่ 2 ล้าง

กรมอนามัยและคู่มือฟื้นฟูบ้านหลังน้ำลดของไทยแนะนำให้เร่งทำความสะอาดทันทีหลังน้ำลด ไม่ควรปล่อยให้โคลนและคราบสกปรกแห้งติดพื้น เพราะจะยิ่งล้างยากขึ้น

แนวทางแนะนำ

1. เริ่มจากการล้างโคลนและเศษดิน
   • ใช้ไม้กวาดทางมะพร้าวหรือแปรงแข็งกวาดโคลนออก
   • ฉีดล้างด้วยน้ำสะอาด ไล่จากด้านในบ้านออกนอกบ้าน
2. ล้างพื้นและผนังด้วยน้ำผสมผงซักฟอกหรือน้ำยาทำความสะอาด
   • ขัดพื้น ผนัง บันได และพื้นห้องน้ำ
   • เน้นบริเวณร่องยาแนวกระเบื้องที่ดินโคลนฝังแน่น แล้วล้างด้วยน้ำสะอาดอีกครั้ง
3. การใช้น้ำยาฆ่าเชื้อ (เช่น คลอรีน/น้ำยาฟอกขาว)
   
   แนวทางจาก WHO แนะนำให้ใช้การล้างด้วยสบู่หรือน้ำยาทำความสะอาดร่วมกับสารฟอกขาว ในอัตราที่เหมาะสมสำหรับพื้นผิวแข็ง เพื่อลดเชื้อโรคบนผนัง พื้น และเฟอร์นิเจอร์ที่สัมผัสน้ำท่วม
   • หลีกเลี่ยงการผสมน้ำยาฟอกขาว กับ น้ำยาทำความสะอาดห้องน้ำ เพราะอาจเกิดแก๊สพิษ
   • ขณะใช้น้ำยาฆ่าเชื้อควรเปิดประตูหน้าต่าง ระบายอากาศให้ดี

ขั้นตอนที่ 3 กำจัดเชื้อราและลดความชื้นในบ้าน

กรมอนามัยเน้นให้รีบกำจัดเชื้อราหลังน้ำลด โดยแบ่งเป็น 3 ขั้นตอนหลักคือ ทำความสะอาด – กำจัด – ป้องกันไม่ให้กลับมาใหม่ โดยเฉพาะเชื้อราบนผนัง เฟอร์นิเจอร์ และที่นอน

1. เปิดบ้านให้โล่ง ระบายอากาศ
   • เปิดประตูหน้าต่างให้ลมผ่าน
   • หากเป็นไปได้ ใช้พัดลมเป่า/เครื่องลดความชื้น ช่วยลดความชื้นในอากาศ
     
     รายงานด้านคุณภาพอากาศภายในอาคารช่วงน้ำท่วมในมาเลเซียและภาคใต้ของไทยเตือนว่า ความชื้นสูงและน้ำท่วมทำให้เชื้อราขึ้นง่ายมาก หากปล่อยทิ้งไว้จะส่งผลต่อระบบทางเดินหายใจ ผู้ป่วยภูมิแพ้ และเด็กเล็กโดยตรง
2. ทำความสะอาดเชื้อราบนพื้นผิวแข็ง
   • ใช้น้ำยาฆ่าเชื้อ หรือน้ำยาฟอกขาวเจือจางเช็ด/ขัดบริเวณที่มีคราบเชื้อรา
   • เช็ดซ้ำด้วยน้ำสะอาดแล้วปล่อยให้แห้ง
   • สวมหน้ากาก ถุงมือ และหลีกเลี่ยงการขัดแรงจนเกิดฝุ่นเชื้อราในอากาศมากเกินไป
3. เชื้อราบนที่นอนและเฟอร์นิเจอร์บุผ้า
   
   แนวทางกรมอนามัยระบุว่า หากที่นอนหรือฟูกมีร่องรอยเชื้อราจำนวนมาก มีกลิ่นอับชื้น และน้ำท่วมเป็นเวลานาน ควรพิจารณาทิ้ง ไม่แนะนำให้นำกลับมาใช้ต่อ เพื่อลดความเสี่ยงต่อสุขภาพโดยรวม